/fdata%2F0316178%2Favatar-blog-6303933-tmpphpL5jFJl.jpeg){kind=avatar}
Quand Pierre arriva de Césarée chez un centurion de l'armée romaine, il prit la parole : « Vous savez ce qui s'est passé à travers tout le pays des Juifs, depuis les débuts en Galilée, après le baptême proclamé par Jean :
Jésus de Nazareth, Dieu l'a consacré par l'Esprit Saint et rempli de sa force. Là où il passait, il faisait le bien, et il guérissait tous ceux qui étaient sous le pouvoir du démon. Car Dieu était avec lui.
Et nous, les Apôtres, nous sommes témoins de tout ce qu'il a fait dans le pays des Juifs et à Jérusalem. Ils l'ont fait mourir en le pendant au bois du supplice.
Et voici que Dieu l'a ressuscité le troisième jour.
Il lui a donné de se montrer, non pas à tout le peuple, mais seulement aux témoins que Dieu avait choisis d'avance, à nous qui avons mangé et bu avec lui après sa résurrection d'entre les morts.
Il nous a chargés d'annoncer au peuple et de témoigner que Dieu l'a choisi comme Juge des vivants et des morts.
C'est à lui que tous les prophètes rendent ce témoignage : Tout homme qui croit en lui reçoit par lui le pardon de ses péchés. »
Lectures Messe du jour de Pâques
1ère lecture : Les Apôtres témoins de la Résurrection (Ac 10, 34a.37-43)
Lecture du livre des Actes des Apôtres
Psaume : Ps 117, 1-2, 3-4, 16-17, 22-23
R/ Ce jour que fit le Seigneur
est un jour de joie, alléluia!
Rendez grâce au Seigneur : Il est bon !
Éternel est son amour !
Oui, que le dise Israël :
Éternel est son amour !
Que le dise la maison d'Aaron :
Éternel est son amour !
Qu'ils le disent, ceux qui craignent le Seigneur :
Éternel est son amour !
le bras du Seigneur se lève,
le bras du Seigneur est fort !
Non, je ne mourrai pas, je vivrai
pour annoncer les actions du Seigneur :
La pierre qu'ont rejetée les bâtisseurs
est devenue la pierre d'angle :
c'est là l'oeuvre du Seigneur,
la merveille devant nos yeux.
Éternel est son amour !
Oui, que le dise Israël :
Éternel est son amour !
Que le dise la maison d'Aaron :
Éternel est son amour !
Qu'ils le disent, ceux qui craignent le Seigneur :
Éternel est son amour !
le bras du Seigneur se lève,
le bras du Seigneur est fort !
Non, je ne mourrai pas, je vivrai
pour annoncer les actions du Seigneur :
La pierre qu'ont rejetée les bâtisseurs
est devenue la pierre d'angle :
c'est là l'oeuvre du Seigneur,
la merveille devant nos yeux.
2ème lecture : Vivre avec le Christ ressuscité (Col 3, 1-4)
Lecture de la lettre de saint Paul Apôtre aux Colossiens
Frères, vous êtes ressuscités avec le Christ. Recherchez donc les réalités d’en haut : c’est là qu’est le Christ, assis à la droite de Dieu.
Tendez vers les réalités d'en haut, et non pas vers celles de la terre.
En effet, vous êtes morts avec le Christ, et votre vie reste cachée avec lui en Dieu.
Quand paraîtra le Christ, votre vie, alors vous aussi, vous paraîtrez avec lui en pleine gloire.
Tendez vers les réalités d'en haut, et non pas vers celles de la terre.
En effet, vous êtes morts avec le Christ, et votre vie reste cachée avec lui en Dieu.
Quand paraîtra le Christ, votre vie, alors vous aussi, vous paraîtrez avec lui en pleine gloire.
sequence
À la victime pascale,
chrétiens, offrez le sacrifice de louange.
L’Agneau a racheté les brebis;
le Christ innocent a réconcilié l’homme pécheur avec le Père.
La mort et la vie s’affrontèrent en un duel prodigieux.
Le Maître de la vie mourut; vivant, il règne.
“Dis-nous, Marie Madeleine,
qu’as-tu vu en chemin ?”
“J’ai vu le sépulcre du Christ vivant,
j’ai vu la gloire du Ressuscité.
J’ai vu les anges ses témoins,
le suaire et les vêtements.
Le Christ, mon espérance, est ressuscité !
Il vous précédera en Galilée.”
Nous le savons : le Christ
est vraiment ressuscité des morts.
Roi victorieux, prends-nous tous en pitié !
Amen.
Evangile : Le tombeau vide et la foi des Apôtres (Jn 20, 1-9)
Acclamation : Alleluia ! Alleluia !
Notre Pâque immolée, c'est le Christ !
Rassasions-nous dans la joie
au festin du Seigneur !
Alleluia !
Évangile de Jésus Christ selon saint Jean
Le premier jour de la semaine, Marie Madeleine se rend au tombeau de grand matin, alors qu'il fait encore sombre. Elle voit que la pierre a été enlevée du tombeau.
Elle court donc trouver Simon-Pierre et l'autre disciple, celui que Jésus aimait, et elle leur dit : « On a enlevé le Seigneur de son tombeau, et nous ne savons pas où on l'a mis. »
Pierre partit donc avec l'autre disciple pour se rendre au tombeau.
Ils couraient tous les deux ensemble, mais l'autre disciple courut plus vite que Pierre et arriva le premier au tombeau.
En se penchant, il voit que le linceul est resté là ; cependant il n'entre pas.
Simon-Pierre, qui le suivait, arrive à son tour. Il entre dans le tombeau, et il regarde le linceul resté là,
et le linge qui avait recouvert la tête, non pas posé avec le linceul, mais roulé à part à sa place.
Elle court donc trouver Simon-Pierre et l'autre disciple, celui que Jésus aimait, et elle leur dit : « On a enlevé le Seigneur de son tombeau, et nous ne savons pas où on l'a mis. »
Pierre partit donc avec l'autre disciple pour se rendre au tombeau.
Ils couraient tous les deux ensemble, mais l'autre disciple courut plus vite que Pierre et arriva le premier au tombeau.
En se penchant, il voit que le linceul est resté là ; cependant il n'entre pas.
Simon-Pierre, qui le suivait, arrive à son tour. Il entre dans le tombeau, et il regarde le linceul resté là,
et le linge qui avait recouvert la tête, non pas posé avec le linceul, mais roulé à part à sa place.
C'est alors qu'entra l'autre disciple, lui qui était arrivé le premier au tombeau. Il vit, et il crut.
Jusque-là, en effet, les disciples n'avaient pas vu que, d'après l'Écriture, il fallait que Jésus ressuscite d'entre les morts.
Jusque-là, en effet, les disciples n'avaient pas vu que, d'après l'Écriture, il fallait que Jésus ressuscite d'entre les morts.
Extrait de la Traduction Liturgique de la Bible - © AELF, Paris
Cardinal Marc Ouellet, "Il est descendu aux enfers"
Dans son beau livre sur la Confession (*) qui a parfois inspiré le pape Jean Paul II, Adrienne von Speyr écrit qu’à la croix le Christ confesse en toute vérité le
péché du monde et il reçoit du Père, à Pâques, l’absolution des péchés pour toute l’humanité. C’est pourquoi il peut disposer de l’absolution et en confier le ministère à ceux qu’il a choisi à
cette fin. Cette vue profonde mérite d’être méditée pour mieux comprendre la portée du mystère pascal du Christ.
En allant à la Croix par obéissance au Père, le Christ accepte de prendre sur lui le péché du monde et de le confesser devant le Père, pour nous, en exprimant à la
fois notre peine, notre repentir et notre volonté de réparer le manque d’amour qui blesse le cœur de Dieu. En retour, le Père octroie l’absolution générale du péché du monde en ressuscitant le
Christ d’entre les morts, le jour de Pâques, par la puissance de Son Esprit. Il confirme et certifie ainsi son Amour pour son Fils bien-aimé. Il déclare que le Christ a vraiment obtenu, par son
sacrifice d’expiation, la rémission des péchés et qu’il apporte au monde entier un nouveau pacte d’Amour et de Paix dont l’Église est la messagère et le sacrement.Bref, le mystère pascal du Christ opère le salut du monde en fondant la Nouvelle Alliance, le Nouveau Pacte d’Amour entre Dieu et l’humanité.
Quand nous contemplons le mystère pascal du Christ, nous voyons l’homme Jésus persécuté et subissant, comme presque tous les prophètes, le rejet de ses contemporains. Comme un Agneau mené à l’abattoir, il est condamné à mourir sur une croix infâme réservée aux criminels, d’où il est ensuite décloué et mis au tombeau. Au séjour des morts il atteint la pleine vérité de son incarnation en expérimentant jusqu'au bout tous les états de la condition humaine, incluant l’état de cadavre, l’être mort parmi les morts. Il est descendu aux enfers, nous dit le Credo. Quel mystère insondable!
Le Fils de Dieu descend au royaume des morts pour prendre possession de ce royaume dont il est le Seigneur à cause de l’accomplissement de sa mission : l’œuvre de sa passion et de sa mort, son obéissance d’amour jusqu’à l’extrême qui réconcilie le monde avec Dieu et qui ouvre donc l’accès de la vie éternelle. Je reviendrai un jour sur ce profond mystère de la descente du Christ aux enfers, car notre monde a bien besoin de méditer ce mystère pour retrouver le sérieux de la vie et de la mort avec le fondement de la véritable Espérance. Pour l’instant je me limite à survoler ce mystère qui est un événement de salut, une des grandes merveilles de la miséricorde divine.
(*) Adrienne von Speyr, La Confession, Lethielleux, Culture et Vérité, 1988.
Cardinal Marc Ouellet
Cardinal Marc Ouellet
Joseph Ratzinger (né et baptisé un Samedi Saint), Extrait des Méditations sur la Semaine Sainte
Si l’on essaye de caractériser d’un mot la liturgie du Samedi Saint, ce qui frappe, c’est la paix profonde qu’elle respire. Le Christ est entré dans l’obscurité, mais, au milieu de la nuit impénétrable, il est allé rejoindre le havre de sécurité, bien plus, il est devenu lui-même notre ultime sécurité. C’est maintenant que se vérifie enfin la parole audacieuse du Psalmiste : "Même si j’allais me cacher aux enfers, tu es encore là". Cette liturgie, à mesure qu’elle se déploie, est traversée comme de lueurs d’une aube qui approche ; les premiers rayons du matin de Pâques y brillent déjà. Si le Vendredi Saint nous présente la figure défaite de Jésus transpercé, la liturgie du Samedi Saint évoque plutôt l’image de la croix dans l’Église ancienne : la croix toute rayonnante de lumières, signe à la fois de la mort et de la résurrection.
Ainsi le Samedi Saint peut nous rappeler une forme de piété chrétienne, peut-être trop perdue de vue au cours des temps. Lorsque nous regardons la croix aujourd’hui, nous pensons presque exclusivement à la passion historique du Seigneur sur le Calvaire. En réalité, l’origine de la dévotion à la croix est tout autre : pour prier, les chrétiens se tournaient vers l’Orient en signe de leur espérance dans le Christ, le vrai Soleil qui dominera l’histoire, en signe donc de leur foi au retour du Seigneur. À l’origine, la croix était étroitement liée à cette prière dirigée vers l’Orient : la croix représente en quelque sorte l’étendard porté devant le roi à sa venue ; elle est comme la tête du cortège déjà arrivée au milieu de l’assemblée en prières. Pour les premiers chrétiens, la croix est avant tout le signe de l’espérance ; il s’agissait moins d’un regard vers un passé révolu que d’un regard en avant vers la venue du Seigneur. Sans doute, avec le temps, la nécessité d’un regard rétrospectif vers le calvaire se fit sentir. Contre toute fuite dans le spirituel, contre la négation de l’incarnation de Dieu, il fallait défendre la bouleversante prodigalité de l’amour de Dieu qui, pour l’amour de la misérable créature humaine, était devenu lui-même homme - et quel homme ! Il fallait défendre la sainte folie de Dieu qui ne s’est pas contenté de prononcer une parole de puissance, mais qui a choisi le chemin de l’impuissance pour confondre notre rêve de domination et en triompher de l’intérieur.
Mais, par là même, nous avons trop oublié le lien qui, dans la réalité chrétienne, existe entre la croix et l’espérance, entre la direction de la croix et la direction de l’Orient, entre le passé et l’avenir. Le souffle d’espérance qui court à travers les prières du Samedi Saint devrait imprégner à nouveau tout notre être chrétien. Le christianisme n’est pas seulement une religion tournée vers le passé, son regard se porte aussi en avant vers l’avenir. Sa foi est en même temps espérance, car le Christ n’est pas seulement Celui qui est mort et ressuscité, il est aussi Celui qui vient.
Fais luire, Seigneur, dans nos cœurs, ce mystère de l’espérance, fais-nous connaître la lumière qui jaillit de ta croix ; fais-nous avancer en chrétiens à la rencontre de ton aurore.
Joseph Ratzinger, né et baptisé un Samedi Saint (extrait des Méditations sur la Semaine Sainte, publiées à Freising en 1969, traduites en français dans Un seul Seigneur, une seule foi, en 1971)
De quel bois se chauffer? - Homélie Vendredi Saint
Pour les lectures liturgiques du Vendredi Saint, cliquer sur l'image ci-dessus
Une ancienne légende roumaine raconte l’histoire d’un groupe de soldats qui s’étaient perdus une nuit d’hiver dans une terrible tempête de neige. Ils ne savaient pas dans quelle direction aller, et donc ils décident de camper pour la nuit. Mais le froid mordant rendait leur petit feu presqu’inutile. Il n’y avait pas de bois, pas d’arbres, pas de clôtures. Ils savaient qu’ils mourraient de froid s’ils ne trouvaient pas du bois pour faire du feu. L’un d’entre eux se porte volontaire pour aller en chercher. Il s’éloigne et disparaît bientôt dans l’épais rideau de neige. Il arrive dans un cimetière et finit par y trouver une croix en bois. L’extrême nécessité le poussait à la prendre, mais le respect lui commandait de la laisser. Il finit quand même par l’emmener vers le groupe. Le chef dit : "Nous ne pouvons pas brûler une croix, même si nous avons un urgent besoin de nous chauffer." Un à un, les hommes s’endorment, sauf le jeune qui avait trouvé la croix de bois. Comme hébété, il restait assis de longues heures dans la nuit. Soudain il voit une lueur, faible en vacillante. Elle se dirigeait vers lui. Il finit par distinguer une silhouette : c’était Jésus lui-même, portant une lourde croix. Il se dirigeait tout droit et posait sa croix sur les braises de feu sur le point de s’éteindre. Les flammes jaillissantes et la chaleur brûlante réveille les autres. Le chef demande qui a mis la croix de bois dans le feu, mais le jeune qui avait vu Jésus le faire s’était agenouillé dans la neige, comme s’il voyait toujours quelqu’un…
Quand nous mettons notre foi dans le sens que le Christ a voulu donner à la croix, comme les soldats qui ont voulu la traiter avec respect, elle devient alors un grand feu de sagesse et d’amour, capable de surmonter, de faire fondre toute la froide indifférence et l’égoïsme qui tuent notre cœur.
Comme le disait saint Ignace de Loyola, "Il n’y a pas de bois plus utile pour ranimer et alimenter le feu de l’amour divin que le bois de la croix."
Et saint François d’Assise : “Je vous exhorte, frères, à avoir continuellement présent à votre esprit la Passion bienheureuse de notre Seigneur, Jésus Christ. Elle vous fortifiera, et vous encouragera pour souffrir plus généreusement par amour pour lui."
ÉÉN VADER, TWEE ZONEN (Lc 15, 1-3.11-32)
De parabel van de verloren zoon is ongetwijfeld één van de meest gekende en geliefde stukjes uit de Bijbel. De vraag is in welke mate deze parabel al dan niet aan de oppervlakte van ons christelijk bewustzijn blijft hangen.
Ten eerste is deze parabel niet die "van de verloren zoon". "Een man had twee zonen": zo begint Jezus. Het is dus de parabel van de barmhartige vader en zijn twee zonen. Laten we a.u.b. niet doen alsof die tweede zoon niets heeft te maken met wat God ons te zeggen heeft.
In haar geschriften vergelijkt Thérèse van Lisieux, bijvoorbeeld, zich meer dan eens en zeer concreet met de oudste zoon. Ze zegt onder meer dat Jezus voor haar geen feest hoeft in te richten, omdat zij altijd bij Hem is. Zij is zich ook gewoon realistisch bewust dat alles wat van Jezus is, ook aan haar toebehoort. De jaloersheid maakt dan ook plaats voor bezorgdheid ten opzichte van de zondaars.
In welke van de twee zonen herken ik mij het meest? Het antwoord op deze vraag is belangrijk, want de twee zonen hebben twee verschillende roepingen. Allebei zijn ze geroepen tot heiligheid - die roeping is universeel - maar niet langs dezelfde wegen, niet op dezelfde wijze. Volgens Charles Péguy - hij schrijft dat in zijn werk over de goddelijke deugd van de hoop - zijn er twee soorten van heiligen (gelukkig, zo zegt hij, komen ze goed overeen!...) : het eerste soort bestaat uit heiligen die voortkomen van tussen de zondaars; het tweede soort wordt genomen tussen de rechtvaardigen. Onmogelijk te zeggen welke de grootste heiligen zijn. Het zijn allemaal heiligen van God. Het verschil ligt in de hoop: de enen zijn praktisch "hopeloze gevallen" geweest. De anderen hebben nooit veel zorgen gebaard. Ouders van "kroostrijke" gezinnen zullen wel begrijpen wat Péguy hiermee bedoelt...
Een "ekonomische" vergelijking maken is misschien verhelderend. Ekonomisch gezien zijn er twee soorten van mensen: armen en rijken. Gezien vanuit het standpunt van Gods wijsheid kunnen we stellen dat de rijken er zijn voor de armen. Wie rijk is kan de armen te hulp komen. Maar de armen zijn er ook voor de rijken! Want voor de rijken, zegt Jezus, is het bijna onmogelijk het Rijk der Hemelen binnen te treden. De armen brengen de rijken ertoe in staat door het oog van de naald te kruipen. Armen en rijken zouden dus perfect met elkaar moeten overeen komen.
Zo vergaat het ook de heiligen. Er zijn rijke en er zijn arme heiligen. Er zijn heiligen die aan het firmament schitteren met hun talrijke en ontzagwekkende deugden. Er zijn ook andere die hun leven lang blijkbaar hopeloos hebben geworsteld met hun ondeugden, zonder ogenschijnlijk ook maar een tikkeltje vooruitgang te maken. Onmogelijk te zeggen wie de grootste heiligen zijn. Wat zeker is, is dat die twee soorten heiligen goed overeen komen.
Stellen dat de "arme heiligen" meer behoefte gehad hebben dan de "rijke" aan de barmhartigheid van de Heer zou een vergissing zijn. Thérèse van Lisieux zegt juist het tegenovergestelde. Onze-Lieve-Vrouw is meer verschuldigd aan de barmhartigheid van God dan wel Maria Magdalena, Sint Jozef meer dan de "goede moordenaar", niet omdat God hen meer zonden heeft vergeven, maar omdat de barmartigheid van God hen heeft gevrijwaard van grote zonden. Vrijwaring van zonden is een grotere genade dan vergiffenis van zonden. Het gevaar - het is een regelrechte bekoring - met vrijwaring van zonden is dat de "gevrijwaarde" zondaar zich makkelijk gaat inbeelden dat zijn zondeloosheid zou te danken zijn aan zijn superioriteit. In dat geval gaat de "gevrijwaarde" zondaar de "vergeven" zondaar met misprijzen bezien, terwijl hij opstandig wordt zodra hij merkt hoe zijn vader zijn mispunt van een broer behandelt als die hakkeloos terugkeert van zijn fratsen.
Het lot van de verloren zoon is natuurlijk ook niet zonder risico. Niet iedere veloren zoon komt tot "inkeer". En de "terugkeer" is nog een ander paar mouwen. Niet iedere zondaar die tot inkeer komt, kan het opbrengen naar de vader terug te keren. Die strijd is ook niet op voorhand gestreden.
Er was een tijd dat algemeen door christenen werd aangenomen dat er slechts weinige mensen gered worden. Die tijd heeft toch wel achttien eeuwen geduurd. Zelfs de Kerkvaders (van het Westen zowel als van het Oosten) en heilige theologen van de Middeleeuwen leerden dat zonder meer. Sinds de negentiende eeuw is er in de Latijnse Kerk een evolutie merkbaar, zo merkbaar dat de grote meerderheid van de christenen vandaag ervan overtuigd zijn dat de hel een uitvindsel zou zijn van de Middeleeuwen, volkomen in tegenstrijd met het Evangelie!
Is dat een vooruitgang? Niet zo zeker. Persoonlijk twijfel ik er niet aan dat velen gered zijn, en dat er in de hemel veel volk is ("een grote menigte" zegt de Apokalyps). Maar ik twijfel wel aan het feit dat die zekerheid voldoende zou zijn om persoonlijk gered te worden. Thérèse van Lisieux schrijft: "C'est la confiance, et rien que la confiance, qui doit nous mener à l'Amour..." (Vertrouwen, en alleen vertrouwen, leidt ons naar de Liefde.) Het moeilijke ligt hem niet in "vertrouwen", maar wel in "alleen vertrouwen". Ons vertrouwen is dikwijls niet "alleen vertrouwen" op Gods barmhartigheid. Wij vertrouwen meestal ook op onze persoonlijke deugden en goede werken. Wij vertrouwen ook op de speculering, waarvan ik zoeven sprak, dat er in ieder geval niet veel mensen verdoemd worden.
Wat heeft dat nog met vertrouwen te maken? Dat is geen vertrouwen, wel berekening! En berekening leidt niet tot de Liefde. Integendeel: berekening verwijdert van de Liefde. Nee! Nee! Duizendmaal nee! Louter en alleen vertrouwen op de barmhartigheid van de Vader, en niet op onze reële of denkbeeldige deugden, of op onze koude berekeningen, is niet iets waar we van moeten denken dat we er al lang mee klaar zijn. De Heilige Geest heeft nog veel werk met mij...
De misprezen naastenliefde van de profeet (Lc 4, 21-30)
De dag na het feest van de bekering van Paulus hebben we Titus en Timotheus herdacht. Het is aan
Timotheus dat Paulus de brief schrijft waaraan uw favoriete blog zijn naam ontleent: Homilieën, gelegen of ongelegen:
verkondig het woord, dring erop aan, gelegen of ongelegen, wederleg, bestraf en bemoedig met alle lankmoedigheid en
onderrichting. (...)Blijf gij echter nuchter onder alles, aanvaard het lijden, doe het werk van een evangelist, verricht uw dienst ten volle. (2 Tm 4, 2.5; cf. Keervers van het Magnificat van
26 januari)
Dit is wat men zou kunnen noemen de naastenliefde van de profeet, of de naastenliefde van de orthodoxie.
Er komt een tijd dat de mensen de gezonde leer niet (meer) zullen verdragen, (...) zij zullen hun oor van de waarheid
afkeren en zich naar de verdichtsels keren. (v. 3a...4)
Wie anders dan Jezus heeft de raad van Paulus in de praktijk omgezet? Was hij niet de eerste van de predikers? Met deze term doe ik u misschien denken aan de beruchte Amerikaanse televisie-evangelisten die hele zalen doen vollopen en waarbij de mensen op een gemakkelijke stoel plaatsnemen. Hun diensten worden trouwens voor veel geld doorverkocht aan televisiestations, niet enkel in de Verenigde Staten maar ook in de rest van de wereld.
Welnu, Lucas schildert ons het beeld van Jezus in de synagoge van Nazareth waar de mensen zijn boodschap niet willen horen. Toch stelt hij hem ons voor als het model van de predikers: een "misbegrepen prediker". Deze manier van doen is des te meer ontstellend omdat het hier niet gaat om één enkele episode, een soort uitzondering op de regel. Het is een episode die een heel programma is.
Het doel zelf van het derde Evangelie is een soort handleiding te geven voor de perfecte prediker. Dat werd gesuggereerd in een doctoraatsthesis van een Amerikaans student aan het Pauselijk Bijbelinstituut, die aantoonde dat alle karakteristieke passages van Lucas waarschijnlijk gebaseerd zijn op de groep predikers die heel Israël en Syrië doorkruisten (cf. homelie van vorige zondag: de ontstaansgeschiedenis van de evangelies), en waarvan Lucas bijna zeker deel uitmaakte. Daarom schreef Lucas bij zijn Evangelie ook de Handelingen, om een reeks voorbeelden te geven van evangeliepredikingen in navolging van Jezus in de primitieve Kerk.
Van in het begin, en niet enkel aan het einde van hun leven, werden deze jonge predikers vervolgd: eerst door de Joden, later door de Romeinen. En toch schrijft Paulus, die hiervan wel wat afwist: "Er komt een tijd...". Hij ziet dus een toekomst die zich onderscheidt van het heden en van het verleden. Dat zet toch aan tot nadenken...
En hoe gaat het vandaag? Nog nooit werd de Kerk zo erg vervolgd. Op geen enkel ander moment in de geschiedenis van de Kerk stootte de Blijde Boodschap op zoveel tegenstand. Nog nooit waren er zoveel martelaren die hun bloed vergieten voor het Evangelie. Maar in de zogezegd "vrije" landen is deze tegenstand heimelijker. Zo zet men bijvoorbeeld vrijwillig, uitdrukkelijk of impliciet, bewust of onbewust, de orthodoxie (de juiste leer) op tegen de orthopraxie (het juist handelen), door het eerste te onderwaarderen en het tweede te overwaarderen. Benedictus XVI merkte volkomen terecht op dat
diegene die de juiste leer volgt, een rechtlijnig hart lijkt te hebben, onbuigzaam lijkt te zijn, mogelijk
onverdraagzaam. Alles zou afhangen van het juiste handelen, terwijl er altijd kan worden gesproken over de leer. Alleen de vruchten die de leer voortbrengt, zouden belangrijk zijn, terwijl de
wegen waarlangs het juiste handelen wordt bereikt, van geen tel zijn.
Voltaire zei al dat God niet bestaat, maar dat dit niet te vaak mag worden gezegd, want religie kan helpen om de orde in de samenleving te bewaren. Hij onthield dus uit het geloof enkel wat nuttig was: de christelijke waarden, zoals ze vandaag worden genoemd. Dat leidde uiteindelijk tot een atheïstisch humanisme, een naastenliefde zonder God en uiteindelijk tegen God. Dat heeft geleid tot het marxisme, maar ook het praktische atheïsme. Naar aanleiding van het overlijden van Abbé Pierre, de heisa van de media en de publieke opinie rond zijn persoon en zijn werk, ben ik beginnen na te denken. Op de dag van zijn overlijden zelf postte ik een artikel hierover waarin ik schreef:
We hebben net gehoord dat Abbé Pierre is overleden, een man die door de Fransen wordt vereerd als de meest geachte
persoon in Frankrijk, na Zinédine Zidane (toch een eer!). Wat een prestatie voor een katholieke priester! Zijn publiek was aanzienlijk groter dan dt van eender welke Franse bisschop - zelfs
kardinaal. Zijn inzet voor de minst bedeelden is onweerlegbaar. Ondanks en vooral dankzij het feit dat hij priester is ("is" omdat hij het zal blijven tot in de eeuwigheid), is zijn roem toch
fel omstreden.
Ik ging verder met de standpunten van Abbé Pierre voor homo-ouderschap (maar niet voor homoseksualiteit!), voorbehoedsmiddelen, priesterhuwelijken, priesterwijding van vrouwen, maar tegen de verplichting van de zondagseucharistie, tegen de dogma's van de Onbevlekte Ontvangenis en de Tenhemelopneming van de Maagd Maria, tegen de Heilige Vader en de manier waarop hij de Kerk leidt. Dat alles in naam van de naastenliefde. "Een streng oordeel" zeiden sommigen. Niet zo streng als het zijne, antwoordde ik. Een "ongelegen" oordeel, dat wel. Omdat ik nauwelijks iets anders hoorde dan de lofzangen op Abbé Pierre. Pas op het einde van de week hoorde ik een mening die in dezelfde lijn lag als de mijne:
Een trend naar de deconfessionalisering heeft het werk zelf van Abbé Pierre niet gespaard. Zonder hierover een
definitief oordeel te willen vellen, wil ik op het moment van de verdwijning van de moderne apostel van naastenliefde wel benadrukken dat de menslievendheid, hoe achtenswaardig die ook is, niet
noodzakelijk de ultieme maatregel van de mens is en, wat er ook van zij, de toekomst zal de meest bepalende betekenis van de eminente waardigheid van de armen nog steeds putten uit de
Openbaring, aangezien die nauw verbonden is met de naastenliefde van een levende God. (Gérard Leclerc)
Bepaalde christenen in Frankrijk, die erg nauw betrokken zijn bij de verkondiging van het Evangelie en die zichzelf min of meer afgezonderd voelden, zijn blij met de populariteit van Abbé Pierre en betreuren de toon van mijn artikel. Iemand mailde me het volgende:
Tegenwoordig is het in de mode om in de media het katholicisme zwaar af te breken, de minste aanleiding volstaat
hiervoor. Voor één keer dat we eens een katholieke (media-)figuur hebben die het goed doet in de pers...
Dat is waar: de Kerk doet het niet goed in de pers. Wanneer de media dan een uitzondering lijken te maken voor een figuur die zij "charismatisch" noemen, dan is het verleidelijk om mee op die wagen te springen. Is men dan echter niet het slachtoffer van de nostalgie naar een zeker triomfalisme, ondanks datgene wat Jezus ons tracht te leren?
Wee u, wanneer alle mensen wèl van u spreken; immers, op dezelfde wijze hebben hun vaderen met valse profeten
gehandeld. (Lc 6, 26)
En in het Evangelie van vandaag:
Geen profeet is aangenaam in zijn vaderstad.
Jezus is hierin categoriek: GEEN. Wat is dat moeilijk te aanvaarden! Voor de inwoners van Nazareth was het moeilijk te aanvaarden dat het heil niet enkel voor hen was, maar ook voor "de meerderheid", ook voor de heidenen. Voor ons is het moeilijk te aanvaarden dat het heil voor de meerderheid slechts wordt ontvangen door de minderheid. De inwoners van Nazareth hadden liever het alleenrecht op Jezus gehad. Wij zouden willen dat de hele wereld applaudisseert voor zijn doortocht. De minderheid is nooit in de mode, want de mode, dat is gewoon doen (en zijn) "zoals iedereen". Ah! zo plotseling, als door ik weet niet welk wonder, begint de massa nu te schreeuwen: "Gezegend hij die komt in de naam des Heren", in plaats van: "Kruisig hem, kruisig hem"... Als de media nu ook eens van de ene op de andere dag een loflied zouden inzetten voor de katholieke Kerk, zoals ze dat hebben gedaan voor Abbé Pierre. Het is niet verboden dat te hopen en ervoor te bidden. Maar het valt nog te bezien of hun "Gezegend hij die komt" wordt geïnspireerd door het onthaal van de redding van de zondaar of door de winstberekening door de consument. Want, het is algemeen geweten: religie verkoopt,... net als bloot.
Kardinaal Newman schreef:
De hele inhoud van de Heilige Geschriften laat ons immers geloven dat zijn waarheid (= die van Christus) niet zal
kunnen rekenen op een warm onthaal van veel mensen, want ze druist in tegen de publieke opinie en de gemeenschappelijke gevoelens in de wereld; waar ze zal worden ontvangen door een mens, zal
ze worden geweigerd door wat er in hem overblijft van zijn oude natuur, net zoals ze werd geweigerd door alle andere mensen die haar niet hebben ontvangen. "Het licht scheen in de duisternis"
(Joh 1, 5) is het teken van het ware geloof.
Het laatste deel van dit citaat herinnert ons eraan dat het in de eerste plaats om ons zelf gaat. Jezus wordt voortdurend in de minderheid gezet, niet alleen door de mensen, maar ook door de minderheid van diegenen die "de volgelingen" worden genoemd, en door de "oude man" in ieder van ons. Daarom moeten we terughoudend zijn als het gaat om zowel onze eigen geestdrift voor Jezus (welke Jezus: die uit onze dromen, of die "die is, was en zal zijn"?) als het vluchtige enthousiasme van de grote massa. Ik citeer Newman nog eenmaal:
Zelfs als er, ongetwijfeld, periodes zijn waarin een plots enthousiasme opwelt voor de waarheid, duurt een dergelijke
populariteit nooit lang: ze komt plots op en verdwijnt weer even snel, ze kent geen regelmatige of duurzame groei. Enkel de dwaling neemt toe en wordt door velen met open armen onthaald...
Inderdaad, de waarheid draagt in zich een kracht om de mens te verplichten haar te verkondigen; maar wanneer die zich klaarmaakt om te handelen, in plaats van de waarheid te gehoorzamen,
vervangt hij ze door een of ander zinnebeeld.
Bijgevolg zal in een land, waar er veel over religie wordt gesproken, waar iedereen wordt gefeliciteerd met wat
iedereen doet, een redelijke wijze geest zich afvragen of men niet bezig is met het vereren van een vervanger; of het niet de illusies zijn van de mens, en niet die van de waarheid van het
Woord van God, die aanleiding geven tot een dergelijke populariteit; of de onthaalde vorm niet alleen waarheid in zich draagt wanneer ze kan worden aanvaard door de rede en het bewustzijn;
kortom: of het niet Satan is die zich heeft vermomd in een engel van licht, en niet het Licht zelf, die zoveel volgelingen maakt.
Is het verwonderlijk dat ook Newman zelf een profeet was waarvan de naastenliefde werd misprezen? In ieder geval werd Jezus, die is gekomen om een huis te geven aan de daklozen (het huis van de Heer), brood voor wie honger heeft (het brood van het Woord, van de Eucharistie en de wil van de Vader), vrijheid voor alle gevangenen die wij zijn (innerlijke vrijdheid van de kinderen van God), die Jezus werd door de zijnen tot aan de rand van de berg, waarop hun stad gebouwd was, gevoerd, om Hem van de steilte te storten. Die Jezus wordt door vele exegeten teruggevoerd op de Christus van het geloof, een puur vrome uitvinding.
"Aan het einde van ons leven zullen we worden beoordeeld op de liefde" (Heilige Johannes van het Kruis), wordt graag herhaald. Maar om welke liefde gaat het hier? Zeker niet om een liefde zonder Jezus, of om een liefde tegen de Kerk. (Waarom verweet een bisschop, die zelf gekend staat voor zijn "non-conformistische" houding, het de Kerk dat ze Abbé Pierre wilde "terugkrijgen" bij zijn overlijden?) Naastenliefde zijn we in de eerste plaats verschuldigd aan de armen die Jezus en de Kerk zijn. Alles wat we ondernemen tegen Hem en tegen de Kerk, ondernemen we ook tegen de naastenliefde. Alles wat we ondernemen in de naam van de "naastenliefde" zonder Jezus en zonder de Kerk, is gedoemd om te verdwijnen, in de eerste plaats het geloof en de hoop.
In de antieke Kerk, merkte Benedictus XVI op, betekende orthodoxie "helemaal niet de juiste leer, maar echte verering en verheerlijking van God." en hij gaat voort:
Men was ervan overtuigd dat alles afhing van juist en eerlijk te zijn in zijn relatie met God, van Hem die goed doet,
te kennen en te weten hoe we hem op een juiste manier kunnen antwoorden. Daarom leefde Israël de wet na; het land deed wat de wil van God was; het land leefde rechtvaardig en toonde hoe God op
een juiste manier kon worden vereerd: door zijn wil te doen geschieden, die orde brengt in de wereld, door haar open te stellen voor transcendentie. Het ging om de nieuwe vreugde van de
christenen die dankzij Christus eindelijk wisten hoe God moet worden verheerlijkt en hoe, precies op die manier, de wereld rechtvaardig kan worden. In de Heilige Nacht hadden de engelen
verkondigd dat beide zaken hand in hand gingen: "Eer aan God in den hoge en vrede op aarde aan alle mensen van goede wil", waren hun woorden (Lc 2, 14). De eer aan God en de vrede op aarde zijn
onlosmakelijk met elkaar verbonden. Waar God wordt uitgesloten, daar brokkelt de vrede op aarde af, en geen enkele orthopraxie zonder God kan ons dan redden.
Bij het horen van de woorden van het Evangelie van vandaag, net na die van Paulus in zijn loflied op de naastenliefde, kunnen we niet anders dan ons de vraag stellen: waarom is de Liefde niet geliefd (Franciscus van Assisi)? Dat is noodgedwongen zo omdat alles wat gebeurt in de naam van de liefde, geen liefde is, maar het zinnebeeld van de liefde. Dat is noodgedwongen zo omdat alles wat gebeurt in de naam van de liefde, niet wordt herkend als liefde.
Een andere vraag waaraan we niet kunnen ontsnappen is de volgende: waarom is de Liefde zo moeilijk lief te hebben, waarom zijn er zo weinigen die haar liefhebben en vooral: waarom hebben we onszelf zo weinig lief? Is dat niet omdat we het moeilijk hebben om toe te geven dat we in de naam zelf van de liefde diegene die de enige is die ons de poorten van het Huis van de Heer kan openstellen, aan de deur zetten en van de steilte storten? De Blijde Boodschap zegt het volgende:
Wat betekent dan dit, dat er geschreven is: de steen, die de bouwlieden afgekeurd hadden, deze is tot een hoeksteen
geworden? (Lc 20, 17)
A CARIDADE DESPREZADA DO PROFETA (Lc 4, 21-30)
No dia seguinte à festa da conversão de S. Paulo, recordávamos S. Tito e S.Timoteu. Foi a Timoteu que .Paulo escreveu a
carta na qual se encontra a palavra que me inspirou o título do vosso « Blog » preferido : « Homilias a tempo e a contratempo » :
« Proclama a Palavra, intervem a tempo e a contratempo, denuncia o mal, faz censuras, dá coragem, mas sempre com muita paciência e com a vontade de ensinar (…) Em todas as coisas, conserva o bom senso, suporta o sofrimento, trabalha ao anúncio do Evangelho, cumpre até ao fim o teu ministério. (2 Tim 4, 2 .5 ; cf antífona do Magnificat do dia 26 de janeiro).
É isso que se podia qualificar de « caridade do profeta » ou « caridade da ortodoxia ».
« Virá um tempo em que não suportarão mais o ensino sólido (…) Não aceitarão ouvir a verdade e olharão para lendas mitológicas ». (v. 3a…4).
Quem, melhor do que Jesus, praticou o conselho de S.Paulo ? Não será Jesus o primeiro dos evangelizadores ? Ao usar dessa palavra, lembro-vos talvez um daqueles famosos « televangelistas » americanos que enchem salas imensas onde as pessoas ficam sentadas em cadeiras muito confortáveis. Aliás, as celebrações deles são transmitidas a muito custo pelos canais da televisão, não só nos Estados Unidos, mas também no mundo inteiro.
Ora, S.Lucas mostra-nos Jesus na sinágoga de Nazaré… Jesus que conhece um fracasso pungente. No entanto, Lucas mostra-nos Jesus como o modelo dos evangelizadores : « um evangelizador falhado ». Isso é tanto mais estranho que não se trata dum episódio isolado, uma espécie de excepção à regra. É um episódio que é um programa autêntico.
O fim do terceiro Evangelho é este : ser uma espécie de manual do « evangelizador perfeito ». Isso foi sugerido numa tese de doutoramento proferida no Instituto Bíblico pontifical por um estudante americano, que mostrou como todos os passos característicos de Lucas se inspiram provavelmente do grupo de evangelizadores qui percorriam toda a região de Israel e da Siria (cf. homilia do domingo passado : a formação dos evangelhos), a quem, sem dúvida, S.Lucas pertencia . Foi isso que motivou Lucas para prolongar o seu Evangelho pelos Actos, de tal modo que possa dar muitos exemplos de evangelização , à moda de Jesus, na Igreja primitiva.
Desde o princípio, e não só no fim da sua vida, aqueles jovens evangelizadores encontraram a perseguição : em primeiro, da parte dos Judeus, a seguir da parte dos Romanos. No entanto, S.Paulo, que tinha uma grande experiência disso, escreve : « Um tempo virá… ». Portantp, já pensava num futuro diferente do presente e do passado. Isso dá para pensar…
Hoje em dia, qual é a situação ? Nunca a Igreja foi tão perseguida. Nunca, na história da Igreja, a Boa Nova encontrou tal oposição ; nunca houve tantos mártires a derramar o seu sangue pelo Evangelho. Mas, nos países, qualificados de « livres », a oposição mostra-se mais sensa. Por exemplo, é costume opôr, explicitamente ou não, conscientemente ou não, a ortodoxia ( a doutrina justa) e a ortopraxia ( a acção justa), minimizando a primeira e valorizando muito a secunda. Bento XVI notava bem que « aquele quem segue a doutrina justa parece ter um coração estreito, duro, possivelmente intolerante. Tudo dependeria,em fim de contas, da acção justa, enquanto que era possível discutir sobre a doutrina. Os frutos da doutrina seriam só o que é importante, enquanto que os meios usados para chegar à acção justa seriam indiferentes.
Voltaire já dizia que Deus não existe, mas que não se deve dizer muito, uma vez que a religião pode ser útil para manter a ordem na sociedade. Só conservava da fé o que é útil : os valores cristãos, como se diz agora. Foi disso que nasceu, em fim de contas, um humanismo ateu, uma caridade sem Deus e finalmente contra Deus. Disso, nasceu também o marxismo, e o ateismo prático.
Depois da morte do « Abbé Pierre », e no engasgamento dos medias e da opinião pública, meditei muito nisso. No dia mesmo da sua morte, publiquei um artigo a este respeito, no qual escrevia : « Acabamos de aprender o falecimento do Abbé Pierre, plebiscitado pelos Franceses, depois de Zinédine Zidane ( !!!), como sendo a figura mais estimada da França. Uma aposta para um padre católico ! A audiência era muito mais importante do que a de qualquer bispo – ou até cardeal- francês. A acção dele a favor dos pobres é evidente ? No entanto, e principalmente por ser padre (« ser » porque « é » sacerdote para sempre), as trombetas da reputação são muito mal embocadas. »
Lembrava eu então as declarações do Abbé Pierre a favor da homoparentalidade (mas não da homosexualidade), da contracepção, do casamento dos padres, do sacerdócio das mulheres, mas contra a obrigação da Eucaristia dominical, contra o dogma da Imaculada Conceição e da Assunção da Virgem Maria, contra o Santo Padre e o modo como ele dirige a Igreja. Tudo isso em nome da caridade. « Julgamento severo » replicaram alguns. « Nem tanto como os deles », respondi. Julgamento a contratempo, está certo. Pois, não ouvi muitas vozes a pôr um bemol ao concerto dos louvores. Só no fim da semana tive conhecimento dum aviso parecido com o meu :
« Uma tendência à deconfessionalização não protegeu a própria obra do Abbé Pierre. Sem querer emitir julgamento definitivo sobre isso, seja-nos permitido sublinhar, na hora da disparição do apóstolo moderno da caridade, que o humanitarismo, por honrável que seja, não toma necessariamente a medida mais ultima do homem, e que, apesar de tudo, o futuro tirará sempre na Revelação o sentido mais determinante da eminente dignidade dos pobres, uma vez que está ligada intimamente à caridade dum Deus vivo » (Gérard Leclerc)
Vários cristãos de França, muito empenhados no anúncio do Evangelho, por se sentirem mais ou menos marginalizados, alegram-se da popularidade do Abbé Pierre, e deploram o conteúdo do meu artigo. Assim, alguém escreve-me, num correio electrónico :
« Hoje em dia, é costume entre os medias ‘inchar curas’, de todas as maneiras : todos os pretextos são bons. Enquanto temos uma figura católica –mediática – que tem boa fama… »
Isso é verdade : a Igreja não tem « boa fama ». Quando os medias fingem fazer uma excepção a favor duma figura estimada por eles « carismática », a tentação é grande, então, de seguir o movimento. Não seremos então vítimas da nostalgia dum certo triunfalismo, apesar do que Jesus nos deixa entrever ?
« Aí de vós quando todos os homens disserem bem de vós : foi assim que os pais deles trataram os falsos profetas » (Lc 6, 26)
E, no trecho do evangelho de hoje :
« Nenhum profeta é bem recebido no seu país »
Jesus é categórico : NENHUM. Quão é duro ouvir isso ! Para os habitantes de Nazaré, o que era duro, era acreditar que a salvação não era só para si, mas também para « a multidão », para os paganos também. Para nós, o que é duro, é que a salvação, que é para a multidão, só seja acolhida por uma menoridade. Os habitantes de Nazaré teriam gostado de ter o monopólio de Jesus. Nós, gostavamos que todo o mundo dê palmas aquando da sua passagem. A menoridade nunca está a moda, uma vez que a moda é precisamente fazer ( e ser) « como toda a gente ». Ah ! se de repente, por meio dum milagre qualquer, as multidões de hoje gritassem : « Bendito o que vem em nome do Senhor », em vez de : « Crucifica-O, crucifica-O »… Se, dum dia para outro os medias entoassem um hino em honra da Igreja Católica, como fizeram para o Abbé Pierre… Não é proibido desejar isso e rezar por isso. Mas era precso ver se o seu « Bendito aquele que vem » fosse motivado pelo acolhimento da salvação do pecado, ou pela ambição do benefício do consumidor. Pois, isso é muito conhecido : a religião, isso é que faz vender,… como as nádegas !
O Cardeal Newman, escrevia :
« Todo o conteúdo das Sagradas Escrituras, pois, leva-nos a crer que a sua verdade (a de Cristo) não receberá acolhimento caloroso pela maioria das pessoas, uma vez que vai contra a opinião pública e dos sentimentos partilhados por todos ; mesmo que fosse bem acolhida por um homem, seria recusada por aquilo que fica nele da sua natura antiga, exactamente como é recusada por todos os outros homens que não a acolheram. « A luz que resplendece nas trevas » (Jo 1,5) é sinal da religião verdadeira.
A última parte dessa citação lembra-nos que os primeiros a quem isso diz respeito, somos nós. Jesus é sempre posto na menoria, não só pela multidão dos homens, mas também no mais íntimo daqueles a quem se chama « fiéis », e pelo « homem velho » em cada um de nós. Por isso é que temos de desconfiar tanto dos nossos entusiasmos pessoais para com Jesus (que Jesus ? o dos nossos sonhos, ou aquele « que é, que era e que vem » ?) como que do entusiasmo efémero do povo… Cito Newman, mais uma vez :
« Mesmo que, sem dúvida, haja momentos em que um entusiasmo repentino jorra a fovor da verdade, uma popularidade destas não dura muito : acontece de repente e desaparece logo a seguir ; não conhece crescimento progressivo, nem duradouro. Só o erro cresce e é generosamente acolhido por um grande numero… Com efeito, a verdade tem um poder tão grande que pode obrigar o homem a proclamá-la em palavras ; mas quando este se prepara a agir, em vez de obedecer à verdade, substitui-a por um ídolo qualquer ».Segue então um trecho que se podia dizer de maneira textual a propósito daquilo que temos vivido em França depois da morte do Abbé Pierre, nestes últimos dias :
« Por conseguinte, num país, quando se fala muito em religião, quando se alegra por todo o mundo se ocupar dela, um espírito suficientemente sabio ficará inquieto por saber se, por acaso, não seriam a honrar qualquer substituto na vez dela ; se não são as ilusões do homen mais do que a verdade da palavra de Deus, que fazem nascer uma popularidade destas ; se a forma acolhida não tem como única verdade o que pode ser aceite pela razão e pela consiência ; em sumo, se não é Satanás tornado Anjo de Luz, em vez da própria Luz, que cria tantos discípulos. »
Newman, não é de admirar, era também um profeta cuja caridade foi desprezada. De qualquer maneira, Jesus, que veio para dar uma casa a todos os « SDF » (a do Pai), pão a todos os famintos (o da Palavra, da Eucaristia e da Vontade do Pai), a liberdade a todos os presos que somos (a liberdade interior dos filhos de Deus), aquele Jesus, os seus levaram-no « até à cima dum escarpamento da colina onde estaá construida a cidade, afim de o deitar abaixo ». Aquele Jesus, muitos exegetas de hoje reduzem-no ao Cristo da fé, mera invenção piedosa.
« No fim da nossa vida seremos julgados sobre o amor » (S. João da Cruz), repete-se muitas vezes. Mas de que amor é que se trata ? Com certeza que não se trata dum amor sem Jesus, nem dum amor contra a Igreja. (Porque será que um bispo, conhecido também ele, como não-conformista, se permitiu acusar a Igreja de tentar « recuperar » o Abbé Pierre quando falaceu ?) A caridade,devemo-la primeiro aos pobres que são Jesus e a Igreja, a sua Esposa. Todo o que poderemos fazer contra Ele e contra a Esposa dele, faremo-lo contra a caridade. Todo o que faremos sem Jesus e sem a Esposa dele é condenado a desaparecer, antes da fé da esperança até.
Na Igreja antiga, notava Bento XVI, a palavra « ortodoxia » não significava, de maneira alguma, a doutrina justa, mas autêntica adoração e glorificação de Deus ». E continua assim :
« Tinham a convicção de que tudo dependia do facto de ser justo na relação com Deus, de conhecer o que lhe agrada e como se pode responder de maneira justa. Por isso foi que Israel respeitou a Lei : ela mostrava a vontade de Deus ; indicava como viver com rectidão e como honrar a Deus de maneira justa : cumprindo a sua vontade, que faz reinar a ordem no mundo, abrindo-o à transcendência. Tratava-se de alegria nova dos cristãos que, a partir de Cristo, sabiam finalmente como é que Deus deve ser glorificado e como, deste modo, o mundo se torna justo. Durante a santa noite, os anjos tinham anunciado que as duas coisas andavam juntas : « Glória a Deus nas alturas e paz na terra aos homens de boa vontade », foram as palavras deles (Lc 2,14). A glória de Deus e a paz na terra são inseparáveis. No lugar donde Deus é excluido, a paz esboroa-se na terra, e nenhuma ortopraxia sem Deus nos pode salvar. »
Ao ouvir as palavras do Evangelho de hoje, logo a seguir às de S.Paulo no seu hino à caridade, não se pode deixar de fazer uma pergunta difícil : porquê será que o Amor não é amado (S.Fr. de Assis) ? É pecisamente porque todo quanto se faz em nome do amor não é amor, mas só aparência de amor. É necessariamente porque todo o que é realmente feito em nome do amor não é reconhecido como sendo amor.
Mais uma pergunta a qual não se escapa é esta : porquê o Amor será tão difícil a amar, porquê haverá tão pouca gente capaz de amar, e sobretudo : porquê será que nós próprios o amamos tão pouco ? Não será porque é difícil admitir que, até em nome do amor, deitamos para fora e precipitamos para baixo aquele que só tem o poder de nos abrir as portas da Casa do Pai ? No entanto, aqui está a Boa Nova : « Que sentido a palavra escrita : ‘A pedra rejeitada pelos construtores tornou-se pedra angular’ ? » (Lc 20,17)
« Proclama a Palavra, intervem a tempo e a contratempo, denuncia o mal, faz censuras, dá coragem, mas sempre com muita paciência e com a vontade de ensinar (…) Em todas as coisas, conserva o bom senso, suporta o sofrimento, trabalha ao anúncio do Evangelho, cumpre até ao fim o teu ministério. (2 Tim 4, 2 .5 ; cf antífona do Magnificat do dia 26 de janeiro).
É isso que se podia qualificar de « caridade do profeta » ou « caridade da ortodoxia ».
« Virá um tempo em que não suportarão mais o ensino sólido (…) Não aceitarão ouvir a verdade e olharão para lendas mitológicas ». (v. 3a…4).
Quem, melhor do que Jesus, praticou o conselho de S.Paulo ? Não será Jesus o primeiro dos evangelizadores ? Ao usar dessa palavra, lembro-vos talvez um daqueles famosos « televangelistas » americanos que enchem salas imensas onde as pessoas ficam sentadas em cadeiras muito confortáveis. Aliás, as celebrações deles são transmitidas a muito custo pelos canais da televisão, não só nos Estados Unidos, mas também no mundo inteiro.
Ora, S.Lucas mostra-nos Jesus na sinágoga de Nazaré… Jesus que conhece um fracasso pungente. No entanto, Lucas mostra-nos Jesus como o modelo dos evangelizadores : « um evangelizador falhado ». Isso é tanto mais estranho que não se trata dum episódio isolado, uma espécie de excepção à regra. É um episódio que é um programa autêntico.
O fim do terceiro Evangelho é este : ser uma espécie de manual do « evangelizador perfeito ». Isso foi sugerido numa tese de doutoramento proferida no Instituto Bíblico pontifical por um estudante americano, que mostrou como todos os passos característicos de Lucas se inspiram provavelmente do grupo de evangelizadores qui percorriam toda a região de Israel e da Siria (cf. homilia do domingo passado : a formação dos evangelhos), a quem, sem dúvida, S.Lucas pertencia . Foi isso que motivou Lucas para prolongar o seu Evangelho pelos Actos, de tal modo que possa dar muitos exemplos de evangelização , à moda de Jesus, na Igreja primitiva.
Desde o princípio, e não só no fim da sua vida, aqueles jovens evangelizadores encontraram a perseguição : em primeiro, da parte dos Judeus, a seguir da parte dos Romanos. No entanto, S.Paulo, que tinha uma grande experiência disso, escreve : « Um tempo virá… ». Portantp, já pensava num futuro diferente do presente e do passado. Isso dá para pensar…
Hoje em dia, qual é a situação ? Nunca a Igreja foi tão perseguida. Nunca, na história da Igreja, a Boa Nova encontrou tal oposição ; nunca houve tantos mártires a derramar o seu sangue pelo Evangelho. Mas, nos países, qualificados de « livres », a oposição mostra-se mais sensa. Por exemplo, é costume opôr, explicitamente ou não, conscientemente ou não, a ortodoxia ( a doutrina justa) e a ortopraxia ( a acção justa), minimizando a primeira e valorizando muito a secunda. Bento XVI notava bem que « aquele quem segue a doutrina justa parece ter um coração estreito, duro, possivelmente intolerante. Tudo dependeria,em fim de contas, da acção justa, enquanto que era possível discutir sobre a doutrina. Os frutos da doutrina seriam só o que é importante, enquanto que os meios usados para chegar à acção justa seriam indiferentes.
Voltaire já dizia que Deus não existe, mas que não se deve dizer muito, uma vez que a religião pode ser útil para manter a ordem na sociedade. Só conservava da fé o que é útil : os valores cristãos, como se diz agora. Foi disso que nasceu, em fim de contas, um humanismo ateu, uma caridade sem Deus e finalmente contra Deus. Disso, nasceu também o marxismo, e o ateismo prático.
Depois da morte do « Abbé Pierre », e no engasgamento dos medias e da opinião pública, meditei muito nisso. No dia mesmo da sua morte, publiquei um artigo a este respeito, no qual escrevia : « Acabamos de aprender o falecimento do Abbé Pierre, plebiscitado pelos Franceses, depois de Zinédine Zidane ( !!!), como sendo a figura mais estimada da França. Uma aposta para um padre católico ! A audiência era muito mais importante do que a de qualquer bispo – ou até cardeal- francês. A acção dele a favor dos pobres é evidente ? No entanto, e principalmente por ser padre (« ser » porque « é » sacerdote para sempre), as trombetas da reputação são muito mal embocadas. »
Lembrava eu então as declarações do Abbé Pierre a favor da homoparentalidade (mas não da homosexualidade), da contracepção, do casamento dos padres, do sacerdócio das mulheres, mas contra a obrigação da Eucaristia dominical, contra o dogma da Imaculada Conceição e da Assunção da Virgem Maria, contra o Santo Padre e o modo como ele dirige a Igreja. Tudo isso em nome da caridade. « Julgamento severo » replicaram alguns. « Nem tanto como os deles », respondi. Julgamento a contratempo, está certo. Pois, não ouvi muitas vozes a pôr um bemol ao concerto dos louvores. Só no fim da semana tive conhecimento dum aviso parecido com o meu :
« Uma tendência à deconfessionalização não protegeu a própria obra do Abbé Pierre. Sem querer emitir julgamento definitivo sobre isso, seja-nos permitido sublinhar, na hora da disparição do apóstolo moderno da caridade, que o humanitarismo, por honrável que seja, não toma necessariamente a medida mais ultima do homem, e que, apesar de tudo, o futuro tirará sempre na Revelação o sentido mais determinante da eminente dignidade dos pobres, uma vez que está ligada intimamente à caridade dum Deus vivo » (Gérard Leclerc)
Vários cristãos de França, muito empenhados no anúncio do Evangelho, por se sentirem mais ou menos marginalizados, alegram-se da popularidade do Abbé Pierre, e deploram o conteúdo do meu artigo. Assim, alguém escreve-me, num correio electrónico :
« Hoje em dia, é costume entre os medias ‘inchar curas’, de todas as maneiras : todos os pretextos são bons. Enquanto temos uma figura católica –mediática – que tem boa fama… »
Isso é verdade : a Igreja não tem « boa fama ». Quando os medias fingem fazer uma excepção a favor duma figura estimada por eles « carismática », a tentação é grande, então, de seguir o movimento. Não seremos então vítimas da nostalgia dum certo triunfalismo, apesar do que Jesus nos deixa entrever ?
« Aí de vós quando todos os homens disserem bem de vós : foi assim que os pais deles trataram os falsos profetas » (Lc 6, 26)
E, no trecho do evangelho de hoje :
« Nenhum profeta é bem recebido no seu país »
Jesus é categórico : NENHUM. Quão é duro ouvir isso ! Para os habitantes de Nazaré, o que era duro, era acreditar que a salvação não era só para si, mas também para « a multidão », para os paganos também. Para nós, o que é duro, é que a salvação, que é para a multidão, só seja acolhida por uma menoridade. Os habitantes de Nazaré teriam gostado de ter o monopólio de Jesus. Nós, gostavamos que todo o mundo dê palmas aquando da sua passagem. A menoridade nunca está a moda, uma vez que a moda é precisamente fazer ( e ser) « como toda a gente ». Ah ! se de repente, por meio dum milagre qualquer, as multidões de hoje gritassem : « Bendito o que vem em nome do Senhor », em vez de : « Crucifica-O, crucifica-O »… Se, dum dia para outro os medias entoassem um hino em honra da Igreja Católica, como fizeram para o Abbé Pierre… Não é proibido desejar isso e rezar por isso. Mas era precso ver se o seu « Bendito aquele que vem » fosse motivado pelo acolhimento da salvação do pecado, ou pela ambição do benefício do consumidor. Pois, isso é muito conhecido : a religião, isso é que faz vender,… como as nádegas !
O Cardeal Newman, escrevia :
« Todo o conteúdo das Sagradas Escrituras, pois, leva-nos a crer que a sua verdade (a de Cristo) não receberá acolhimento caloroso pela maioria das pessoas, uma vez que vai contra a opinião pública e dos sentimentos partilhados por todos ; mesmo que fosse bem acolhida por um homem, seria recusada por aquilo que fica nele da sua natura antiga, exactamente como é recusada por todos os outros homens que não a acolheram. « A luz que resplendece nas trevas » (Jo 1,5) é sinal da religião verdadeira.
A última parte dessa citação lembra-nos que os primeiros a quem isso diz respeito, somos nós. Jesus é sempre posto na menoria, não só pela multidão dos homens, mas também no mais íntimo daqueles a quem se chama « fiéis », e pelo « homem velho » em cada um de nós. Por isso é que temos de desconfiar tanto dos nossos entusiasmos pessoais para com Jesus (que Jesus ? o dos nossos sonhos, ou aquele « que é, que era e que vem » ?) como que do entusiasmo efémero do povo… Cito Newman, mais uma vez :
« Mesmo que, sem dúvida, haja momentos em que um entusiasmo repentino jorra a fovor da verdade, uma popularidade destas não dura muito : acontece de repente e desaparece logo a seguir ; não conhece crescimento progressivo, nem duradouro. Só o erro cresce e é generosamente acolhido por um grande numero… Com efeito, a verdade tem um poder tão grande que pode obrigar o homem a proclamá-la em palavras ; mas quando este se prepara a agir, em vez de obedecer à verdade, substitui-a por um ídolo qualquer ».Segue então um trecho que se podia dizer de maneira textual a propósito daquilo que temos vivido em França depois da morte do Abbé Pierre, nestes últimos dias :
« Por conseguinte, num país, quando se fala muito em religião, quando se alegra por todo o mundo se ocupar dela, um espírito suficientemente sabio ficará inquieto por saber se, por acaso, não seriam a honrar qualquer substituto na vez dela ; se não são as ilusões do homen mais do que a verdade da palavra de Deus, que fazem nascer uma popularidade destas ; se a forma acolhida não tem como única verdade o que pode ser aceite pela razão e pela consiência ; em sumo, se não é Satanás tornado Anjo de Luz, em vez da própria Luz, que cria tantos discípulos. »
Newman, não é de admirar, era também um profeta cuja caridade foi desprezada. De qualquer maneira, Jesus, que veio para dar uma casa a todos os « SDF » (a do Pai), pão a todos os famintos (o da Palavra, da Eucaristia e da Vontade do Pai), a liberdade a todos os presos que somos (a liberdade interior dos filhos de Deus), aquele Jesus, os seus levaram-no « até à cima dum escarpamento da colina onde estaá construida a cidade, afim de o deitar abaixo ». Aquele Jesus, muitos exegetas de hoje reduzem-no ao Cristo da fé, mera invenção piedosa.
« No fim da nossa vida seremos julgados sobre o amor » (S. João da Cruz), repete-se muitas vezes. Mas de que amor é que se trata ? Com certeza que não se trata dum amor sem Jesus, nem dum amor contra a Igreja. (Porque será que um bispo, conhecido também ele, como não-conformista, se permitiu acusar a Igreja de tentar « recuperar » o Abbé Pierre quando falaceu ?) A caridade,devemo-la primeiro aos pobres que são Jesus e a Igreja, a sua Esposa. Todo o que poderemos fazer contra Ele e contra a Esposa dele, faremo-lo contra a caridade. Todo o que faremos sem Jesus e sem a Esposa dele é condenado a desaparecer, antes da fé da esperança até.
Na Igreja antiga, notava Bento XVI, a palavra « ortodoxia » não significava, de maneira alguma, a doutrina justa, mas autêntica adoração e glorificação de Deus ». E continua assim :
« Tinham a convicção de que tudo dependia do facto de ser justo na relação com Deus, de conhecer o que lhe agrada e como se pode responder de maneira justa. Por isso foi que Israel respeitou a Lei : ela mostrava a vontade de Deus ; indicava como viver com rectidão e como honrar a Deus de maneira justa : cumprindo a sua vontade, que faz reinar a ordem no mundo, abrindo-o à transcendência. Tratava-se de alegria nova dos cristãos que, a partir de Cristo, sabiam finalmente como é que Deus deve ser glorificado e como, deste modo, o mundo se torna justo. Durante a santa noite, os anjos tinham anunciado que as duas coisas andavam juntas : « Glória a Deus nas alturas e paz na terra aos homens de boa vontade », foram as palavras deles (Lc 2,14). A glória de Deus e a paz na terra são inseparáveis. No lugar donde Deus é excluido, a paz esboroa-se na terra, e nenhuma ortopraxia sem Deus nos pode salvar. »
Ao ouvir as palavras do Evangelho de hoje, logo a seguir às de S.Paulo no seu hino à caridade, não se pode deixar de fazer uma pergunta difícil : porquê será que o Amor não é amado (S.Fr. de Assis) ? É pecisamente porque todo quanto se faz em nome do amor não é amor, mas só aparência de amor. É necessariamente porque todo o que é realmente feito em nome do amor não é reconhecido como sendo amor.
Mais uma pergunta a qual não se escapa é esta : porquê o Amor será tão difícil a amar, porquê haverá tão pouca gente capaz de amar, e sobretudo : porquê será que nós próprios o amamos tão pouco ? Não será porque é difícil admitir que, até em nome do amor, deitamos para fora e precipitamos para baixo aquele que só tem o poder de nos abrir as portas da Casa do Pai ? No entanto, aqui está a Boa Nova : « Que sentido a palavra escrita : ‘A pedra rejeitada pelos construtores tornou-se pedra angular’ ? » (Lc 20,17)
La caridad menospreciada del Profeta (Lc 4, 21-30)
Al día siguiente de la fiesta de la conversión de San Pablo, recordábamos a San Tito y a San Timoteo.
Es a Timoteo a quien Pablo escribe la carta en que encontramos las palabras que me inspiraron el título del blog preferido de ustedes : Homilías a tiempo y a destiempo :
Predica la palabra, insiste a tiempo y a destiempo, reprende, corrige, exhorta con paciencia y con preparación doctrinal.(…) Tú estate siempre alerta, soporta con paciencia los sufrimientos, predica el evangelio, cumple bien con tu trabajo (2 Tm 4, 2 ; 5 ; cf. antífona del Magnificat del 26 de enero).
Es lo que podríamos llamar la caridad del profeta o la caridad de la ortodoxia.
Predica la palabra, insiste a tiempo y a destiempo, reprende, corrige, exhorta con paciencia y con preparación doctrinal.(…) Tú estate siempre alerta, soporta con paciencia los sufrimientos, predica el evangelio, cumple bien con tu trabajo (2 Tm 4, 2 ; 5 ; cf. antífona del Magnificat del 26 de enero).
Es lo que podríamos llamar la caridad del profeta o la caridad de la ortodoxia.
Vendrá un tiempo en que ya no soportarán la enseñanza sólida. (…) Se negarán a oír la verdad para volverse hacia los
relatos mitológicos. (v.3a…4)
¿Quién mejor que Jesús aplicó la consigna de San Pablo ? ¿No es acaso el primero de los evangelizadores? Usando este término, tal vez yo les haga pensar en uno de esos famosos “televangelistas” americanos que llenan salas inmensas donde la gente está cómodamente sentada en sillones acolchados. Sus oficios son transmitidos costosamente por canales de televisión, no sólo en los EE.UU. sino también por el mundo entero.
Ahora bien, S. Lucas nos enseña a Jesús fracasando rotundamente dentro de la sinagoga de Nazaret. Sin embargo, nos lo presenta como el modelo de los evangelizadores. Un « evangelizador fracasado ». Esta manera de proceder es tanto más desconcertante, que no se trata pues, de un episodio aislado, una especie de excepción a la regla. Es un episodio que de por sí es un programa.
El mismo propósito del tercer Evangelio es ser una especie de manual del evangelizador perfecto. Eso fue sugerido en una tesis de doctorado presentada en el Instituto Bíblico Pontifical por un estudiante norteamericano, quien demostró que todos los fragmentos propios de Lucas se inspiran probablemente de un grupo de evangelizadores que estaban recorriendo la región de Israel y de Siria (cf. la homilía del domingo pasado : la formación de los evangelios) y del que S. Lucas formaba parte, casi con seguridad. Es la razón por la cual Lucas prolongó su Evangelio por los Hechos de modo que diera una serie de ejemplos de evangelización, en seguimiento de Jesús, en la Iglesia de los primeros tiempos.
Desde el principio, y no sólo al final de sus vidas, estos jóvenes evangelizadores en ciernes sufrieron persecusiones : primero la de los judíos, luego la de los romanos. Y, sin embargo, S. Pablo, que sabía algo de persecusiones escribió : « vendrá un tiempo… » O sea que piensa en un provenir distinto del presente y del pasado. Eso da que pensar.
¿Qué es de hoy en día ? Nunca la Iglesia ha sido tan perseguida. En ningún momento de la historia de la Iglesia ha encontrado la Buena Nueva semejante oposición. Nunca ha habido tantos mártires derramando su sangre por el Evangelio. Pero, en los países llamados « libres », esta oposición es más solapada. Por ejemplo, se opone de buena gana, explícita o implícitamente, consciente o inconscientemente la ortodoxia (la doctrina justa) a la ortopraxia (los actos justos), quitándole valor a la primera y agregándole valor a la segunda. Benedicto XVI notaba al respecto que
El que sigue la doctrina justa aparece como un ser de corazón estrecho, inflexible, potencialmente intolerante. Todo
dependería en definitiva de la acción justa, cuando siempre se podría cuestionar la doctrina. Los frutos de la doctrina sería lo único importante mientras que las vías por las que uno efectúa
la acción justa serían secundarias.
Decía Voltaire que Dios no existe pero que no hay que decirlo mucho, pues la religión puede servir para mantener el orden en la sociedad. Sacaba de la fe únicamente lo útil : los valores cristianos, como decimos hoy en día. Eso desemboca en definitiva en un humanismo ateo, en una caridad sin Dios y finalmente en contra de Dios. Fue lo que dio lugar al marxismo y al ateísmo práctico. Luego de la muerte del Abate Pierre, y en medio del ambiente de entusiasmo de los medios de comunicación y de la opinión pública por su persona y por su obra, estuve pensando mucho en eso. El mismo día de su muerte, publiqué un artículo sobre el tema en el que escribía lo siguiente :
Acabamos de enterarnos de la muerte del Abate Pierre, plebiscitado por los franceses, después de Zinedine Zidane (¡Vaya
!), como la figura más querida de Francia. ¡Algo increíble para un cura católico ! Su audiencia era mucho más importante que la de cualquier obispo –hasta de cualquier cardenal de Francia. Su
acción en favor de los pobres es incuestionable. Sin embargo, porque es cura (digo « es », pues uno lo es por la eternidad), las trompetas de la fama del Abate Pierre están muy mal
embocadas.
Y yo recordaba, pues, las posiciones del Abate Pierre en favor de la adopción por homoxesuales (¡pero no en favor de la homosexualidad !), de la contracepción, del matrimonio de los curas, del sacerdocio de las mujeres y contra la obligación de la eucaristía de los domingos, contra los dogmas de la Inmaculada concepción y de la Asunción de la Virgen María, contra el Santo Padre y su manera de dirigir la Iglesia. Todo eso en nombre de la caridad. « ¡Qué juicio más severo ! » contestaron algunos. No tan severos como los suyos, contesté. Un juicio « a destiempo », claro que sí. Pues yo no he oído muchas voces que trataban de matizar el concierto de alabanzas. Sólo fue al final de la semana cuando pude leer una opinión que iba en el sentido en el que yo había escrito :
Una tendencia a la desconfesionalización que estuvo presente dentro de la misma obra del Abate Pierre. Sin pretender
emitir juicio al respecto, permítannos sin embargo subrayar a la hora del fallecimiento del apóstol moderno de la caridad que el humanismo, por estimable que sea, no necesariamente toma la
medida más última del hombre y sea lo que fuere, la historia futura siempre buscará en la revelación el sentido más determinante de la eminente dignidad de los pobres, ya que está asociada
íntimamente a la caridad de un Dios vivo (Gérard Leclerc).
Algunos cristianos en Francia, muy comprometidos en el anuncio del Evangelio, se sienten más o menos marginados y se alegran de la popularidad del Abate Pierre. También echan de menos el contenido de mi artículo. Así pues, alguien me escribe por correo electrónico :
En estos tiempos, está de moda en todos los medios de comunicación el hablar mal de los católicos en todas ocasiones. Por una vez teníamos una figura católica – mediática — reconocida por la prensa… Es verdad, la Iglesia, por su parte no tiene buen cartel. Cuando los medios parecen hacer una excepción por una figura que a ellos les parece « carismática », la tentación de seguir el movimiento es grande… ¿Acaso no somos víctimas de la nostalgia de cierto triunfalismo, a pesar de todo lo que nos deja entrever Jesús ? ¡Ay de vosotros cuando os alaben todos lso hombres ! Así alababan sus padres a los falsos profetas (Lc 6, 26)
Y en el pasaje del Evangelio de hoy :
Nadie es profeta en su tierra.
Jesús es tajante : NADIE. ¡Qué difícil es oír eso ! Para los habitantes de Nazaret, lo que era difícil de oír, es que la salvación no sólo era para ellos, sino para la multitud, para los paganos también. Para nosotros, lo que es difícil de oír es que la salvación que es para la multitud, sólo está bien recibida por una minoría. A los habitantes de Nazaret les hubiera gustado tener el monopolio de Jesús. Nosotros quisiéramos que todos aplaudieran al verlo pasar. La minoría nunca está de moda, pues la moda consiste justmaente en hacer (y ser) « como todo el mundo ». ¡Ah, si de repente, por no sé qué milagro, las muchedumbres de hoy se pusieran a gritar : « Alabad al que viene en nombre del Señor », en vez de : « crucifícalo, crucifícalo »… Si de un día para otro, los medios empezaran a cantar un himno de alabanza de la Iglesia católica, como lo hicieron para el Abate Pierre. No es nada prohibido desearlo y rezar para eso. Sin embargo, hay que ver si su « alabad al que viene » sería motivado por la acogida de la salvación por el pecador o por el cálculo del provecho por el consumidor. Pues, es algo ampliamente conocido : la religión hace vender …como las nalgas.
El Cardenal Newman escribía :
Todo el contenido de las Sagradas Escrituras, en efecto, nos lleva a creer que Su verdad (= la del Cristo) no tendrá
buen recibimiento ante un gran número de personas, porque va en contra de la opinión pública y de los sentimientos del mundo. Aún cuando fuera recibida por un hombre, sería negada por lo que
queda en él de su vieja naturaleza, exactamente como sucede con los demás hombres que no la recibieron. La luz que resplandece en medio de las tinieblas » (Jn 1, 5) es el signo de la verdadera
religión.
La última parte de la cita nos recuerda que los primeros interesados somos nosotros mismos. Jesús está constantemente puesto en minoría, no sólo por el conjunto de los hombres, sino en medio de esos a los que llamamos « los feligreses » y por « el hombre viejo » que está dentro de cada uno de nosotros. Por eso, hay que desconfiar tanto de nuestro entusiasmo por Jesús (¿Cuál Jesús ?¿El de nuestros sueños o el « que era, que es y que será » ?) como del entusiasmo efímero de las muchedumbres. Cito una vez más a Newman :
Aunque, sin duda alguna, hay períodos en que brota de repente el entusiasmo en favor de la verdad, dura poco semejante
popularidad : ella llega repentinamente y desaparece enseguida, sin tener crecimiento regular ni duradero. Sólo el error crece y es generalmente acogido por una mayoría… En efecto, la verdad
tiene en sí tanto poder que obliga al hombre a proclamarla con palabras, pero cuando éste se prepara para actuar, en vez de obedecer a la verdad, la substituye por cualquier ídolo.
Sigue entonces un pasaje que podríamos aplicar textualmente a lo que acabamos de vivir en Francia después del fallecimiento del Abate Pierre :
Por consiguiente, cuando, en un país, se habla mucho de religión, cuando se felicita la gente de que ella interese a
todos, una mente bastante sabia tendrá que interrogarse sobre si no estamos rindiéndole homenaje a algún substituto, en vez de rendirlo a Él, si no son las ilusiones de los hombres antes que la
verdad de la palabra de Dios, los que hacen nacer semejante popularidad, si la forma recibida no tiene más verdad en sí que la que puede ser aceptada por la razón y por la conciencia, si en
definitiva, no es Satanás, disfrazado de ángel de luz, el que hace tantos discípulos, en vez que la misma luz.
Newman, ¿por qué asombrarse de ello ?, también era un profeta cuya caridad fue menospreciada. En todo caso, a Jesús, quien vino para darles una casa a todos los que no tienen vivienda (la casa del Padre), darles pan a todos los hambrientos (el de la Palabra, de la Eucaristía y de la voluntad del Padre), darles libertad a todos los presos que somos (la libertad de los hijos de Dios), a ese Jesús, los suyos lo llevaron « a la cima dle monte sobre el que estaba edificada la ciudad para despeñarlo ». A ese Jesús, muchos exégetas de hoy lo reducen al Cristo de la fe, una mera invención piadosa.
« Al final de nuestra vida seremos juzgados sobre el amor » (S.Juan de la Cruz), repetimos con buena gana. Pero, ¿de qué amor se trata ? Claro que no se trata de un amor sin Jesús ni de un amor en contra de la Iglesia. (¿Por qué un obispo, también conocido por su actitud « anti-conformista » se dignó acusar a la Iglesia de querer « recuperar » al Abate Pierre después de su muerte ?) La caridad, la debemos también a los pobres que son Jesús y la Iglesia, su Esposa. Todo lo que hagamos en contra de Él y en contra de su Esposa, lo haremos en contra de la caridad. Todo lo que hagamos de « caritativo » sin Jesús y sin la Iglesia está condenado a desaparecer, antes que la fe y la esperanza.
En la Iglesia antigua, según hacía notar Benedicto XVI, la ortodoxia no significaba « para nada la doctrina justa, sino la auténtica adoración y glorificación de Dios ». Y sigue :
Estábamos convencidos de que todo dependía del hecho de ser justos en la relación con Dios, de saber lo que le agrada y
cómo podemos responderle de manera justa.
Por esa razón fue que Israel respetó la ley : ésta indicaba cuál era la voluntad de Dios ; ella indicaba cómo vivr rectamente y cómo honrar a Dios de forma justa : cumpliendo con su voluntad, que hacía reinar el orden en el mundo, y abriéndole éste a su trascendencia. Se trata de la alegría nueva de los cristianos que, a partir de Cristo saben finalmente cómo Dios debe ser glorificado y cómo, así precisamente, le mundo se vuelve justo. Durante la nochebuena, los ángeles habían anunciado que las dos cosas corrían parejo : »Gloria a Dios en el cielo y paz en la tierra a los hombres que él ama » (Lc 2, 14). La gloria de Dios y la paz en la tierra son inseparables. Donde Dios está excluido, la paz se desmorona en la tierra, y no hay ninguna ortopraxia sin Dios que pueda salvarnos.
Oyendo las palabras del Evangelio de hoy , justo después de las de San Pablo en su himno a la caridad, no podemos dejar de preguntarnos : « por qué no es amado el Amor ? » (San Francisco de Asisis) Es indiscutiblemente porque todo lo que se hace en nombre del amor no es amor, sino amor en apariencia, nada más. Es indiscutiblemente porque todo lo que se hace realmente en nombre del amor no es reconocido como siendo verdadero amor.
Otra pregunta a la que no escapamos, es la siguiente : ¿Por qué el amor es tan difícil de amar ?, ¿Por qué hay tan poca gente que lo ama ? y sobre todo : ¿Por qué lo amamos nosotros tan poco ? ¿No será porque cuesta trabajo admitir que en nombre mismo del amor, echamos a la calle y precipitamos hacia abajo al que es el único en poder abrirnos las puertas de la Casa del Padre ? Sin embargo, aquí está la Buena Nueva :
¿Qué significa, pues, lo que está escrito :
La piedra que los constructores
desecharon
ésa ha venido a ser la piedra angular (Lc 20, 17) ?
La piedra que los constructores
desecharon
ésa ha venido a ser la piedra angular (Lc 20, 17) ?
Traducción de Jean-Louis Joachim
Een betrouwbaar evangelie voor een onderbouwde catechese - Homilie 3de zondag door het jaar C
In mijn homilie van vorige zondag gingen we dieper in op de bruiloft van Kana en had ik het over de historische en symbolische betekenis van het evangelie van Johannes. Vandaag geeft Lucas
in de proloog van zijn Evangelie blijk van dezelfde zorg om historische waarde, zoals hij nog eens herhaalt aan het begin van de Handelingen der Apostelen (Hand. 1, 1):
Mijn eerste boek heb ik gemaakt, Theófilus, over al wat Jezus begonnen is te doen en te leren...
Johannes schrijft hetzelfde (1 Joh 1, 1-3):
Hetgeen was van den beginne, hetgeen wij gehoord hebben, hetgeen wij gezien hebben met onze eigen ogen, hetgeen wij
aanschouwd hebben en onze handen getast hebben van het Woord des levens - het leven toch is geopenbaard en wij hebben gezien en getuigen en verkondigen u het eeuwige leven, dat bij de Vader was
en aan ons geopenbaard is - hetgeen wij gezien en gehoord hebben, verkondigen wij ook u...
Ons christelijke geloof is gebaseerd op historische feiten en niet op fabels, of op mythen, het is gebaseerd op de Geschiedenis, en niet op verhaaltjes!
Het Woord is vlees geworden, en het heeft onder ons gewoond (Joh 1, 14).
Het verschil tussen Johannes en Lucas is dat Johannes ooggetuige is geweest. Lucas was dat niet, maar hij heeft zich "zorgvuldig geïnformeerd over alles wat was in het begin" bij diegenen "die sinds het begin ooggetuigen waren en de dienaars van het Woord zijn geworden", zodat iedereen zich "bewust kan worden van de gegrondheid van de leer". Ook Mattheüs was een ooggetuige, terwijl het Evangelie volgens Marcus de weerklank is van de verkondigingen van Petrus.
We moeten de historische waarde van de Evangelies van Lucas en de drie andere evangelisten benadrukken, omdat de gegrondheid van ons geloof ervan afhangt. Vandaag de dag heerst er een trend om "Jezus van het geloof" tegenover "Jezus van de geschiedenis" te zetten. De "Jezus van het geloof" zou bijna niets te maken hebben met de "Jezus van de geschiedenis", van wie wordt beweerd dat er niet veel over bekend is. De "Jezus van het geloof" op zijn beurt zou dan weer niets te maken hebben met wetenschap en hij zou bijgevolg niet geloofwaardig zijn, wordt gezegd.
Dit is een gevaarlijke tegenstelling, want ze leidt tot de afbrokkeling van het christelijke geloof. Volgens een peiling is de helft van de Fransen ervan overtuigd dat het bestaan zelf van Jezus twijfelachtig is, terwijl zijn bestaan een van de meest beschreven is. Er is geen enkele andere persoon uit de Oudheid waarover zoveel documentatie bestaat. En toch wordt getwijfeld aan het bestaan van Jezus, terwijl niemand er nog maar aan zou dénken om het bestaan van Julius Cesar te betwisten. Dit feit stemt tot nadenken maar is er niet zomaar gekomen. Het is het resultaat van veelvuldige pogingen om het geloof af te kraken, met de ene bestseller na de andere en dit al sinds het einde van de 18e eeuw tot op de dag van vandaag. Denken we maar aan de "Da Vinci Code"...
Het toppunt is wanneer het geloof van de gelovigen op sleeptouw wordt genomen door de kritiek van de ongelovigen, alsof voor de beoordeling van de artistieke waarde van een schilderij of een muziekstuk geen beroep wordt gedaan op experts, maar op blinden en doven. De Evangelies werden geschreven door gelovigen voor gelovigen, en er is een minimum aan geloof nodig om ze te begrijpen.
Verdenkingen komen en gaan. Het Evangelie blijft. (R. Laurentin)
Vandaag zijn de woorden aan het begin van het Evangelie van Lucas belangrijker dan ooit. Als we ze vergeten of negeren, steunt ons christelijke geloof niet meer op gegronde feiten en brokkelt het vroeg of laat af.
Het is inderdaad van het allergrootste belang: onze godsdienst is niet zomaar een "ideologie", een steevast betwistbare
systematisering van mooie ideeën; aan de grondslag van onze godsdienst liggen feiten, verrassende feiten, maar wel naar behoren vastgestelde en gedocumenteerde feiten - het hele verdere verloop
van de Evangelies toont dat aan - het gaat over het leven, de dood en de verrijzenis van Christus. En het hele "christondom" doet nooit anders dan er de gevolgen van beleven. (A.
Feuillet)
Om dit te begrijpen is het goed om precies te weten hoe de Evangelies tot ons zijn gekomen.
1. Het beginpunt is Jezus, de feiten van zijn leven. Het gaat hier niet om een ideologie, maar om geschiedkundige gebeurtenissen. Deze gebeurtenissen speelden zich af "onder ons". Lucas maakte dan wel geen deel uit van de entourage van Jezus, maar op het moment waarop hij zijn Proloog schreef, waren er wel nog leerlingen in leven.
2. Dan zijn er de getuigenissen van de apostelen. Van deze gebeurtenissen waren de Apostelen "ooggetuigen", geen vluchtige of tijdelijke, maar "sinds het begin", dat wil zeggen vanaf het Doopsel tot aan de Verrijzenis.
3. Door dit eigenste feit zijn zij die gezien hebben, met Pinksteren "dienaars van het Woord" geworden. Dit is de overgang van "zien" naar "zeggen". Er is niets logischer dan deze overgang, aangezien de Jezus die zij hebben gezien, het vleesgeworden Woord is. Daarom ook zegt Origenus:
In de Exodus stond geschreven: "Het volk zag de stem van God". Zeker, de stem wordt gehoord vóór ze wordt gezien; maar
dit werd geschreven om ons te tonen dat we andere ogen nodig hebben om de stem van God te zien; en zij die deze ogen hebben, zullen de stem zien. In het Evangelie van Lucas is het niet meer de
stem die wordt gezien, maar het Woord: "zij die hebben gezien, werden dienaars van het Woord." En het Woord is meer dan alleen de stem. De Apostelen hebben dus het Woord gezien: niet omdat ze
het lichaam van de Verlossende Heer met eigen ogen hebben gezien, maar omdat ze het Woord hebben gezien. Als het enkel draaide om de materie, zou Pilatus het Woord hebben gezien, en Judas, en
al diegenen die riepen: "Kruisig hem!". De Verlosser zelf legt uit wat dat betekent, het Woord van God zien: "Hij die mij ziet, ziet ook de Vader die mij heeft gezonden."
4.Daar de christelijke Traditie door dit Woord van de Apostelen onlosmakelijk verbonden is met het Woord van Christus zelf, is het haar rol om wat ze heeft vernomen van de ooggetuigen "over te brengen". En het eerste werk in deze zin is "erover te schrijven... in een uiteenzetting". Ook hier niets dan logica, aangezien het onderwerp van dit werk de gebeurtenissen zijn uit het leven en de dood van Jezus. De "toegevoegde waarde", als we dat zo mogen zeggen, is de "compositie", een zoektocht naar eenheid tussen verschillende fragmenten, wat volgens Lucas al velen vóór hem hadden gedaan.
5. Deze Traditie van het Woord van God, dat vlees geworden is in Jezus Christus en dat herhaald werd door de Apostelen, vindt zijn definitieve "com-positie" in het werk van de vier Evangelisten. Lucas vertrouwt ons toe hoe hij tewerk ging: zijn methode steunde op "zorgvuldige" informatie ("acribôs", waarvan wetenschappers het woord "acribie" hebben afgeleid, wat betekent "uiterste nauwkeurigheid"!), "over alles", dus zo uitvoerig mogelijk, "sinds het begin", dus zijn kindertijd, nog voor zijn Doopsel. Hiervoor putte Lucas uit verschillende bronnen, niet enkel de "uiteenzettingen" die anderen vóór hem hadden opgesteld, maar ook "ooggetuigenverslagen" van de "dienaars van het Woord" die hij heeft kunnen ontmoeten, zonder te vergeten de Maagd Maria en de andere familieleden van Jezus. Dat alles "voor u, hoogedele Theófilus", dat wil zeggen voor alle volgelingen van Jezus die nog zullen volgen, zodat wij ons bewust worden van de gegrondheid van de gegeven leer (van de catechese - het Griekse woord dat Lucas gebruikt).
Wat ik u vertel, werd bevestigd door honderdvijftig jaren van grondige bijbelverklaring over het ontstaan van de Evangelies. We moeten dus onze stem laten horen, tegen alles in, en de authenticiteit van deze geschriften, die zo belangrijk zijn voor ons geloof, verdedigen!
Maar het meest overtuigende argument voor de historische waarde van de Evangelies is toch de ervaring die wij er zelf uit putten, iedere keer dat we diep worden geraakt door een woord van Christus. Welk ander woord, oud of nieuw, heeft dat ooit gekund? (R. Cantalamessa)